Biblioteka

Czasy stalinowskie

– Jeśli mogę zaproponować, to wyjedźmy na taras i tam porozmawiamy. Tym bardziej, że Karol Wojtyła lubił spacery i rozmowy na tym tarasie.

– Tu jest taras? – spytał jeden z dziennikarzy.

– Tak.

Wyjeżdżamy.

     – Śliczny widok. Te wasze cyprysy, te pinie w ogrodach sąsiedzkich.
     – Tam w pobliżu: termy Caracalli, dalej na lewo Święty Jan na Lateranie, a jeszcze bardziej na lewo: bazylika Świętego Piotra.
     – Ale do rzeczy. Kiedy ksiądz został wyświęcony?
     – 24 lipca 1949 przez kardynała Sapiehę na Wawelu i dostałem aplikatę wikarego w Rabce.
     – Gdzie miał ksiądz prymicję?
     – U Świętego Stanisława Kostki na Dębnikach.
     – Karol Wojtyła był?
     – Mówił kazanie.
     – Co ksiądz robił w Rabce?
     – Uczyłem dzieci religii w szkołach podstawowych w Rdzawce i Ponicach, i na Słonem.
     – Jak się księdzu uczyło?
     – Dobrze. Nawet bardzo dobrze. Na Słonem, gdzie szkoła na końcu dzielnicy, po skończeniu ostatniej lekcji szedłem środkiem drogi z całą klasą i śpiewaliśmy na całe gardło.
     – Co?
     – Rozmaicie. Najchętniej:
          „Idzie sobie żołnierz i piosenkę śpiewa.
           Raz, dwa, trzy, cztery. Lewa. Lewa. Lewa.
           W dole szumi potok, w górze gwiżdże ptak.
            A on sobie idzie i śpiewa sobie tak”.
    Gromada powoli zmniejszała się, nikła, dzieci skręcały do domu. Tak było, w miarę sielsko anielsko, przez rok. Potem zaczęły się schody. Władze komunistyczne wszystko robiły, żeby nas wpędzić do przysłowiowej zakrystii. W tym celu zakazały wszelkich stowarzyszeń, związków, bractw, kółek nawet ministrantów. W tym samym celu zlikwidowały w 1950 roku naukę religii w szkołach. Dążyły również do skłócenia księży z biskupami. Utworzyli organizację „księży patriotów” i chcieli nas zmusić, żebyśmy się do niej dołączali. Obiecywali, że będziemy mogli uczyć nadal religii w szkołach.
     – A jak nie, to w salkach katechetycznych? A jak ich nie było?
     – Właśnie. Ich w ogóle nie było.
    – Co w takim razie?
    – Pozostawał kościół.
    – Jak kościół? Gdzie tablica? Gdzie pulpity na książki, zeszyty. Gdzie dzieci? Jeszcze młodzież to pół biedy, ale dzieci w kościelnych ławach-klęcznikach?
    – A do tego co w zimie? Przecież kościoły nasze były z reguły nieogrzewane – dorzucam w ramach uzupełnienia.
    – No to jedyne rozwiązanie to zbudowanie salek katechetycznych.
    – Sęk w tym, że władza tego też pilnowała. I proboszczowie nie dostawali zezwoleń na budowanie takich obiektów. Mało tego: nie dostawali pozwoleń nawet na zbudowanie w kościele ogrzewania.
    – No to, jakie wyjście?
    – Jednak kościół. A oprócz tego wynajmowanie w prywatnych domach większych izb. Ale z tym ostrożnie, bo wynajmujący byli narażani na złośliwości władz.
    – No to mieliście trudne życie.
     – Bo do tego należy dodać organizację katechez. Trzeba było zgrać nasze godziny z zajęciami szkolnymi dzieci, żeby ze sobą nie kolidowały. A bywało, że dyrekcje szkół nie tylko nie szły na rękę, ale wręcz utrudniały. A nawet – zwłaszcza to było aktualne w internatach – uniemożliwiały wyjście młodzieży na katechezę. To była katorga dla księży i dla dzieci, a czasem nawet heroizm.
     – Co Karol Wojtyła w tym czasie robił?
     – Pracował nad swoją habilitacją o Maksie Schelerze, mieszkał na Kanoniczej u profesora Ignacego Różyckiego i był penitencjarzem u Świętej Katarzyny i w kościele Mariackim.
     – To był poza kręgiem tych problemów?
     – I tak, i nie. Choćby dlatego, że przyjeżdżał do mnie i szliśmy w góry we dwójkę. Najpierw dzwonił, czy mogę się urwać na na przykład dwa dni. I szliśmy. Okazja do długich rozmów i do długich ciszy, do wspólnych i indywidualnych modlitw.