Biblioteka

10

TYPOLOGIA

Czytanie z lustrem

     Czy da się coś powiedzieć o człowieku na podstawie kształtu dłoni, rysów twarzy, wyglądu zewnętrznego? Czy może są to tylko średniowieczne zabobony?
     Typolodzy starożytni twierdzili, że powodem takiego lub innego temperamentu są „ciecze” ludzkiego organizmu. My dzisiaj wiemy więcej i bardziej dokładnie i mówimy: fizjologia człowieka. Ale i to wiemy, że na kształtowanie się typu fizjologicznego ludzi wpływają hormony. Typ fizjologiczny z kolei ma wpływ na indywidualność człowieka, m.i. decyduje o jego typie psychicznym.
     Omówimy tu – w dużym stopniu uproszczoną – typologię prof. Kretschmera z uzupełnieniami prof. Brzezickiego.
     Kretschmer wyróżnia zasadniczo dwa typy fizyczne: leptosomatyka i pyknika (weź lustro, a nawet dwa, żebyś mógł obserwować swój profil, czytaj powoli i patrz uważnie).
     Leptosomatyk: mały kąt twarzowy (czoło odchylone do tyłu), cofnięta dolna szczęka, zęby górne zachodzą bardzo na zęby dolne. Wąskie wargi, blada karnacja ciała, wzrost zazwyczaj wyższy od pyknika, szczupły, kształt ciała podłużny: wydłużona klatka piersiowa, długie, słabo umięśnione kończyny, długie palce dłoni.
     Pyknik: duży kąt twarzy („wypukłe czoło”), szczęka dolna wysunięta, czasem nawet zęby dolne zachodzą na górne, głowa osadzona na silnej szyi, słaby zarost czoła i karku, grube wargi, w wieku starszym skłonność do tycia, z brzuszkiem włącznie. Krótka klatka piersiowa, krótkie kończyny, krótkie palce dłoni. Cała postać przysadkowata, okrągława, „krótka”.
     Kretschmer stwierdził na podstawie wielu obserwacji, że typ leptosoma posiada swoiste usposobienie, które nazwał temperamentem schizotymicznym, natomiast typ pyknika wiąże się z temperamentem cyklotymicznym. Trudno tutaj wymieniać wszystkie cechy charakterystyczne znamionujące te temperamenty. Podam tylko niektóre.
     Schizotymik: egocentryczny, zamknięty w sobie, ambitny, wrażliwy często do granic drażliwości, długo pamięta krzywdy, nietowarzyski lub towarzyski tylko wobec wybranych, nieśmiały, nieufny, trudno nawiązuje przyjaźń, ale gdy się przywiąże to bardzo trwale, skłonny do idealizowania, sumienny, trzyma się przyjętych zasad, skłonny do abstrakcji, trudno się decyduje – przeważnie po decyzji żałuje, że tę ewentualność wybrał, życiowo niezaradny, skłonny do pesymizmu.
     Cyklotymik: jest w pełnej mierze przeciwieństwem schizotymika; optymista – ale nierówny – otwarty, nie przejmuje się zbytnio niepowodzeniami, towarzyski, łatwo nawiązuje przyjaźń, ale nietrwale, nastawiony realistycznie, łatwo się decyduje, praktyczny, skłonny do ustępstw, nie trzyma się sztywnych zasad, życiowo zaradny.
     Brzezicki uzupełnił podział Kretschmera, dodając temperament skirtotymiczny. Uzupełnienie to – według jego opinii – jest konieczne dlatego, że Kretschmer przeprowadzał swoje badania w Niemczech, gdzie temperament skirtotymiczny ma niewielu przedstawicieli. Jest on za to wyraźnie reprezentowany we Włoszech, we Francji, a zwłaszcza w Polsce. Niestety jednak, Brzezicki nie określił, z jakim typem fizycznym temperament ten się łączy.
     Charakterystyczną cechą skirtotymika jest „słomiany ogień”. Reaguje szybko, ale na krótko. Przejmuje się, postanawia, przyrzeka i… nie dotrzymuje, bo zapomniał, bo rozmyślił się, gdy przeszło uniesienie. Jest wrażliwy na najwyższe ideały, jak ojczyzna, honor, wolność, miłość; potrafi poświęcać się, walczyć o nie. Grozi mu jednak efekciarstwo, popisywanie się, chęć imponowania za wszelką cenę: „Zastaw się, a postaw się”. Świetnie nadaje się do walki, bo ma szybką orientację, błyskawiczny refleks. Jest praktyczny, zaradny, pełen pomysłów i planów, uzdolniony do handlu, ale na zasadzie improwizowania, a nie systematycznej pracy. Daje z siebie maksimum w czasach trudnych, demobilizuje się w latach dobrobytu. Charakteryzuje go beztroska ufność: „jakoś to będzie”, brak planowości, zaufanie szczęściu, odkładanie wykonania obowiązków na ostatnią chwilę. Ma duże poczucie humoru, nawet w najcięższych okresach. Duże poczucie piękna, nawet w szczegółach ubioru. Ale znowu grozi mu niebezpieczeństwo próżności i bezkrytycznego hołdowania modzie. Jest towarzyski, ma łatwość prowadzenia rozmowy, łatwość przemawiania, łatwość przekazywania swojej wiedzy, ale z niebezpieczeństwem koloryzowania: naciągania prawdy.
     Jaki ty jesteś? Jakie są twoje wady, jakie twoje zalety? Gdy to już wiesz, masz kawał pracy za sobą. Z kolei przejdź do wykorzystania tej wiedzy.