Siłą Żydów jest rodzina. A rodzina jest podtrzymywana przez religię mojżeszową. Zwłaszcza przez szabat.

* * *

     Jerozolima – sobota. Mur płaczu. Pod nim tłumek modlących się Żydów i turystów przyglądających się tym modlitwom. Naraz skądś się pojawia procesja – rozkrzyczana, rozśpiewana. Źródłem tej radości jest Tora – zwój święty Pisma Świętego niesiony ponad głowami. I nieoczekiwanie człowiek w szatach liturgicznych zajmuje miejsce na podwyższeniu i wygłasza do zgromadzonych płomienne kazanie, nagradzane oklaskami i okrzykami.
     Patrzę na to i jakby znikła bariera czasu. Nie wiem, czy to jest teraz, czy przed dwoma tysiącami lat. Czy tak głosił Jezus swoją Ewangelię w szabat?

* * *

     Szabat dla Żydów jest i był najważniejszym świętem. W szabat każdy dom żydowski ma stać się świątynią Boga. Bóg pragnie, aby człowiek zwrócił się do Niego jako do duchowego centrum wszechświata. Jest to święto ku czci Boga Stworzyciela i na pamiątkę Przymierza, które On zawarł z Izraelem, jak i dziękczynieniem Bogu za wyzwolenie z niewoli egipskiej.
     Pismo Święte poucza: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić. Sześć dni będziesz pracować i wykonywać wszystkie twe zajęcia. Dzień zaś siódmy jest szabatem ku czci Pana, Boga twego. Nie mo0żesz przeto w dniu tym wykonywać żadnej pracy ani ty sam, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój niewolnik, ani twoja niewolnica, ani twoje bydło, ani cudzoziemiec, który mieszka pośród twych bram. W sześciu dniach bowiem uczynił Pan niebo, ziemię, morze oraz wszystko, co jest w nich, w siódmym zaś dniu odpoczął. Dlatego pobłogosławił Pan dzień szabatu i uznał go za święty” (Wj 20, 8-11).
     Szabat to, po pierwsze, dzień nicnierobienia, odpoczynku. Nie wolno pracować. Zakazana jest wszelka praca zarobkowa, ale również sprzątanie, przygotowanie posiłków, podróżowanie na duże odległości. Nie wolno robić zakupów, dokonywać operacji bankowych. Nie wolno mówić o interesach, nie wolno załatwiać żadnych spraw związanych z codziennym życiem, z codzienną pracą, nie wolno przyjmować pieniędzy, nie wolno zwracać pieniędzy. Nie wolno w ten dzień wymagać od innych ludzi, by wykonywali jakieś prace służebne. Nie wolno korzystać z taksówek, nie wolno korzystać z elektryczności, nie wolno korzystać z środków komunikacji miejskiej czy państwowej. Aż do takiego szczegółu: Nie wolno zapalić zapałki, nie wolno korzystać nawet z windy, bo naciśnięcie guzika jest również pracą. W nowoczesnych budynkach prawowitych Żydów winda chodzi non stop w sobotę, zatrzymując się na każdym piętrze automatycznie, bez potrzeby naciskania guzików.

* * *

     Szabat rozpoczyna się w piątek od zachodu słońca. Kończy się w sobotę, po zachodzie słońca, kiedy się pojawią na niebie trzy gwiazdy.
     Do szabatu przygotowują się mężczyźni, kąpiąc się w mykwie – specjalnym basenie, a potem modlą się w synagodze: recytują, śpiewają i tańczą. Kobiety i dzieci zostają w domu.
     Kobieta przygotowuje stół. Na stole stawia dwie świece. Jedna świeca – Boska światłość, druga – dusza człowieka.
     Na stole, przykrytym białym obrusem, kładzie dwie chałki, czasem posypane sezamem. Dwie – na pamiątkę, że w czasie wędrówki przez pustynię Pan Bóg karmił Żydów manną i przed szabatem otrzymywali podwójną porcję manny. Chałki okrywa płótnem białym – na pamiątkę, że na mannę spadała rosa.
     Świece zapala albo kobieta najstarsza w rodzinie, albo matka. Bo matka wznieca ogień w sercach, darzy rodzinę pokojem i radością, niesie światło, szczęście, pokój, ciepło. Światło jest symbolem mądrości wiedzy, prawdy, wskazuje drogę życia.
     Posiłek – przygotowany wcześniej – jest bardzo bogaty. Karp faszerowany, śledzie, cymes – potrawa z owoców i z jarzyn, barszcz, wino, czulent: mięso, ziemniaki i jarzyny, kugel – zapiekana babka z ziemniaków, makaronu lub ryżu – kompot, migdały, orzechy, rodzynki.  
     Posiłek jest błogosławiony przez głowę rodziny – mężczyznę. Odmawia on błogosławieństwa nad światłem, winem i ziołami.
     Są trzy posiłki szabatowe. Wieczorna wieczerza w piątek, obiad w sobotę i wieczerza w sobotę.

* * *

     Szabat to jest dzień nie tylko odpoczynku. Nie tylko dzień spania i nicnierobienia. Czas beztroski, wytchnienia, pokoju. Ale dzień świąteczny.
     Szabat to jest czas modlitwy, rozmyślania, rozważania, ciszy, spokoju. Przedsionek nieba. Podziękowanie Bogu za stworzenie świata, ludzi. Czas wspólnego obcowania w gronie rodziny i w synagodze, na modlitwie i czytaniu Pisma Świętego. Również wspólnego świątecznego posiłku. Aby człowiek po wyczerpującym tygodniu pracy, zmęczony, zasiadł z rodziną przy stole, aby Bóg pomógł mu odzyskać równowagę, tak fizyczną jak duchową.
     Jest to również czas oczekiwania na Mesjasza. On przyjdzie – jak to wierzą Żydzi – w taki szabas, w którym żaden Żyd nie złamie żadnego zakazu szabatowego.

* * *

     Siłą chrześcijan jest rodzina? A rodzina jest podtrzymywana przez religię? Zwłaszcza przez niedzielę?

KS. MIECZYSŁAW MALIŃSKI