Biblioteka

Przyjaźń

Wychodząc rano z Collegio, napotkałem przed drzwiami kobietę z mężczyzną. A miałem zamiar wyjść na miasto i pożegnać się z Rzymem. Teraz wiem, że nic z tego.

     – My do księdza Malińskiego.
     – To jestem ja.
     – Cudownie się składa. Tylko widzimy, że ksiądz wychodzi. Spieszy się ksiądz? Jesteśmy dziennikarzami, chcieliśmy zadać księdzu parę pytań.
     – Miałem iść żegnać się z Rzymem. Z tego wynika, że trzeba będzie odłożyć to na później. Chodźmy do ogrodu.
    – Czy to prawda, co napisano w jednym z tygodników o księdzu, że ksiądz zawdzięcza Papieżowi swoją karierę?
    – Karierę? – zapytałem zdziwiony. – Nie pamiętam, żeby coś takiego zaistniało w moim życiu. Nie jestem ani kanonikiem, ani prałatem, ani infułatem, ani biskupem, ani profesorem.
    – Byliście przyjaciółmi od 1940 roku. I dokąd to trwało?
    – Trwa to do dziś i, na ile mogę powiedzieć, tak będzie zawsze.
    – Jednak potem Wojtyła był przełożonym księdza.
    – Tak. Był najpierw biskupem pomocniczym w Krakowie. Potem arcybiskupem Krakowa, czyli bezpośrednim przełożonym.
    – Czy można mówić w takim układzie o przyjaźni?
    – Pamiętam, jechaliśmy samochodem przez krakowskie Aleje Trzech Wieszczów – to było wkrótce po otrzymaniu sakry biskupiej – powiedziałem do Karola: „Tylko nie chcę, byś mnie popierał w jakikolwiek sposób”.
    – I zgodził się z tą propozycją?
    – Mogę powiedzieć, że sprawdził się pod tym względem w zupełności.
    – Może ksiądz podać jakiś przykład?
    – Bardzo proszę. Myślałem nie o karierze, ale o nowej, zupełnie innej pracy.
    – Cóż to miało być?
    – Zgłosiłem się do księdza biskupa Wojtyły z „propozycją nie do odrzucenia”: „Chciałbym zrobić studia reżyserii filmowej w Łodzi”.
    – A skąd nagle taki pomysł?
    – To nie był nagły pomysł, bo towarzyszył mi od dawna. Tylko z nim się nie zdradzałem.
     – Próbował ksiądz coś robić w tej materii?
     – Usiłowałem upewnić się w nim. Odnalazłem w Rabce reżysera dokumentalistę o nazwisku Kaden. Zaproponował mi towarzyszenie na planie zdjęciowym.
    – Przy tylu obowiązkach, które ksiądz wykonywał?
    – Wykorzystywałem fragmenty wakacji. I w ten sposób byłem którymś pomocnikiem reżysera w paru dokumentach i w paru fabułach. I czułem, że potrafię coś zdziałać.
     – Jak zareagował ksiądz biskup?
     – Karol popatrzył na mnie zdumiony: „Co ci chodzi po głowie?” Odpowiedziałem: „Trzeba kręcić katolickie filmy. I to trzeba robić fachowo, nie uznaję amatorszczyzny. Trzeba skończyć studia”.
   – Co na to Wojtyła?
     – Usłyszałem odpowiedź: „Jestem przeciw. Obecnie potrzebujemy dobrych katechetów. Ty robisz to bardzo dobrze. Jeżeli chodzi o kręcenie filmów katolickich, to wiesz, że to nierealne. Władze komunistyczne na to nie pozwolą”. „Przecież komunizm nie będzie wiecznie trwał, wreszcie się skończy” – argumentowałem. Odpowiedział: „Kto wie, kiedy, Na razie potrzebujemy dobrych katechetów. Zresztą to nie ode mnie zależy, tylko od arcybiskupa Baziaka, ale wiedz o tym, że arcybiskup spyta mnie o moje zdanie na ten temat. Odpowiem negatywnie”.
     – Nie miał ksiądz żalu do niego, że nie przystał na księdza prośbę?
     – Chyba tak, ale zdawałem sobie sprawę z tego, że dla niego, jako biskupa, ważniejsze jest aktualne dobro diecezji niż niepewna przyszłość.
     – I na tym się sprawa zakończyła?
     – Jeszcze był finał, ale po latach. Kiedy Karol, już jako Jan Paweł II, zaproponował mi, żebym się zajął telewizją i filmem watykańskim, odpowiedziałem, że nie jestem do tej roboty przygotowany. A więc kariery nie zrobiłem. I całe szczęście.
     – Jednak to nie był jedyny konflikt księdza z Wojtyłą.
     – Kiedyś w czerwcu przyszło zawiadomienie, że mam objąć stanowisko wikarego u Świętego Szczepana w Krakowie.
     – Po ilu latach?
     – Po 11 latach pracy w Rabce. Uśmiechnąłem się do siebie, bo mi się przypomniało, że gdy po święceniach kapłańskich żegnałem się z seminaryjnym ojcem duchownym, księdzem Stanisławem Smoleńskim, on westchnął i powiedział mi: „Nie wiem, gdy wytrzymasz w Rabce pół roku, to będzie dobrze. Ty, taki mieszczuch krakowski”. A więc przeniesiono mnie z ukochanej Rabki do mojego Krakowa, o którym zapomniałem.
     – A w Krakowie?
     – Jak w Krakowie. Na początku ksiądz biskup Karol Wojtyła powiedział, że mam między innymi zacząć prowadzić duszpasterstwo studentów. Bo choć są kościoły z rozwiniętym duszpasterstwem akademickim, takie jak na przykład Święta Anna, Święty Florian, dominikanie, misjonarze na Czarnej Wsi, jednak to nie wystarcza i należy również rozpocząć duszpasterstwo studentów u Świętego Szczepana. A więc zacząłem. Były konferencje raz w tygodniu, z dyskusją, w kaplicy Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus. Były msze święte niedzielne z minikazaniem o godzinie 9.oo. I były telefony.
     – Jakie telefony?
     – Z Kurii. Raz w tygodniu, w poniedziałki. Żebym się zgłosił do księdza biskupa Karola Wojtyły, który zaczynał rozmowę pytaniem: „A cóżeś ty znowu mówił w ostatnią niedzielę na kazaniu?”. Usiłowałem je powtórzyć, z większym czy mniejszym szczęściem. Karol podsumowywał: „Właściwie to jest w porządku. Tylko język inny”. Radził mi: „Pisz kazania, zanim przystąpisz do ich wygłoszenia. Idź z nimi do któregoś z profesorów, choćby do księdza profesora Mariana Michalskiego, masz z nim dobry kontakt. Niech ci wygładzi ostrości”. Odpowiedziałem: „Tylko sęk w tym, że ja piszę kazanie nie przed wygłoszeniem, a po wygłoszeniu.
     – I ustąpił?
     – Ustąpił. Bo tak sobie myślę, że on potrafił zachować przyjaźń, pozostając przełożonym. Przecież przyjaźń opiera się na zaufaniu, na elementarnym przekonaniu, że przyjaciel jest człowiekiem odpowiedzialnym i nie zrobi żadnego głupstwa.